tiết 50: Bài thơ Đường Núi của Nguyễn Đình Thi

– Gv chuyển giao nhiệm vụ: Em đã đến tỉnh nào của vùng núi nước ta chưa? Em hãy chia sẻ một vài cảm nhận của mình về vùng đất đó sau khi đã trực tiếp đến hoặc xem qua sách báo, truyền hình

– HS tiếp nhận nhiệm vụ.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ

– HS suy nghĩ, trả lời

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

– HS trình bày câu trả lời

– Gv tổ chức để học sinh chia sẻ

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

– GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức, đẫn dắt vô bài mới:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

– GV chuyển giao nhiệm vụ

+ Hướng dẫn cách đọc diễn cảm, ngắt nghỉ đúng chỗ

+ Báo cáo dự án về tác giả, tác phẩm

HSKTTT: Nhớ tên tác giả

– HS tiếp nhận nhiệm vụ

Bước 2: HS trao đổi thảo luận, thực hiện nhiệm vụ

– HS thực hiện nhiệm vụ

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

– HS trình bày sản phẩm

– GV gọi hs nhận xét, bổ sung câu trả lời của bạn.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

– GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức

1. Đọc

2. Tìm hiểu chung

a. Tác giả 

Vũ Quần Phương (1940)

b. Tác phẩm

– Xuất xứ: Trích Thơ hay có lời bình 100 bài, Vân Long tuyển chọn

– Bố cục

+ Phần 1 (từ đầu đến “say đắm của người viết”): Giới thiệu giá trị nghệ thuật của bài thơ Đường núi

+ Phần 2 (tiếp theo đến “xao xuyến, bay múa, ca hát”): Giá trị nội dung, nghệ thuật của bài thơ Đường núi

+ Phần 3 (còn lại): Khẳng định cái tài của Nguyễn Đình Thi

– Thể loại: Văn bản nghị luận

– Phương thức biểu đạt: nghị luận

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

– GV chuyển giao nhiệm vụ:

 Nêu cảm nhận chung của em về bài thơ Đường núi trước và sau khi đọc bài viết của Vũ Quần Phương theo PHT số 1

HSKTTT: Đọc thầm bài thơ

– HS tiếp nhận nhiệm vụ

Bước 2: HS trao đổi thảo luận, thực hiện nhiệm vụ

– GV quan sát, gợi mở (thế nào là thần thoại suy nguyên)

– HS suy nghĩ

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

– GV tổ chức để hs báo cáo sản phẩm

– HS trả lời và nhận xét câu trả lời của bạn

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

– GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức

1. Cảm nhận về bài thơ

– Trước khi đọc bài viết của Vũ Quần Phương, bài thơ Đường núi mang vẻ đẹp trong trẻo, thanh bình của bức tranh thiên nhiên; sức sống mãnh liệt, lòng yêu đời, yêu cuộc sống của con người nơi vùng núi và qua đó cảm nhận được tình yêu tha thiết của nhà thơ Nguyễn Đình Thi đối với đống đất núi rừng làng mạc nước non mình.

– Sau khi đọc bài bình của Vũ Quần Phương, ta thấy được sự tài hoa, tinh tế của Nguyễn Đình Thi trong lựa chọn từ ngữ, hình ảnh giàu sức gợi tả; sáng tạo nên âm điệu lắng lại, chơi vơi, thanh nhẹ; tạo được một luồng không khí thân yêu trong trẻo run rẩy phủ lấy phong cảnh; sự nối liền trong bức tranh siêu thực nhiều mảng không gian, khung cảnh khác nhau;…

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

– GV chuyển giao nhiệm vụ

 Bài bình thơ gây được ấn tượng như thế nào đối với em? Câu nào, ý nào trong đó khiến em phải suy nghĩ sâu hơn về bài thơ đã đọc?

HSKTTT: Bài bình thơ gây được ấn tượng như thế nào đối với em?

– HS tiếp nhận nhiệm vụ

Bước 2: HS trao đổi thảo luận, thực hiện nhiệm vụ

– GV quan sát, gợi mở

– HS thảo luận

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

– GV gọi các nhóm báo cáo sản phẩm

– HS cử đại diện báo cáo, HS còn lại lắng nghe, bổ sung, phản biện

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

– GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức

– Bài bình thơ của Vũ Quần Phương giúp em tiếp nhận bài thơ ở nhiều khía cạnh hơn, cảm nhận của tác giả thực sự sâu sắc và đủ đầy về những khía cạnh dù nhỏ nhất của bài thơ.

– Những câu, những ý trong bài bình thơ khiến em ấn tượng:

+ Những câu văn mang tính chất khái quát chủ đề của bài thơ: Bài thơ như bức tranh chấm phá vài nét chiều rừng tiết kiệm cả nét lẫn màu ấy lại thấy nổi rõ lên lòng yêu đất đai thôn bản say đắm của người viết hay tài năng của tác giả: Cái tài của Nguyễn Đình Thi ở bài thơ này là tạo được một luồng không khí thân yêu trong trẻo run rẩy phủ lấy phong cảnh…

+ Những câu đánh giá về cách thể hiện cảm xúc của nhà thơ: Âm điệu câu thơ là âm điệu của nội tâm, vần bị bỏ rơi. Chỗ nào tâm tình lắng lại thì âm điệu câu thơ lắng lại, chơi vơi, thanh nhẹ. Câu thơ 5 chữ hay 6 chữ không phải do vần điệu thể loại quy định mà do tâm tình tác giả…

– Lời bình về đặc sắc của một câu thơ bất trong bài thơ: Độ dài câu thơ có tác dụng như một sự ngưng đọng, sự lắng nghe từ trong kí ức người những ánh lửa bếp chiều, những tia khói xanh trên mái lá. Hai câu thơ kết dài tới 7 âm tiết như một sự ngân nga của tâm trí.

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

– GV chuyển giao nhiệm vụ:

Gv sử dụng kĩ thuật khăn trải bàn

 Người bình thơ đã thể hiện sự đồng cảm của mình với bài thơ như thế nào? Theo em, sự đồng cảm này có ý nghĩa gì?

– HS tiếp nhận nhiệm vụ

Bước 2: HS trao đổi thảo luận, thực hiện nhiệm vụ

– GV quan sát, gợi mở

– HS thảo luận

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

– GV gọi các nhóm báo cáo sản phẩm

– HS cử đại diện báo cáo, HS còn lại lắng nghe, bổ sung, phản biện

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

– GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức

– Người bình thơ đã thể hiện sự đồng cảm của mình với bài thơ: người bình thơ cảm nhận, thấu hiểu được những rung động, tình cảm tinh tế, kín đáo của nhà thơ dành cho thiên nhiên, con người nơi đây; cảnh vật trong bài thơ được điểm xuyết, lướt qua khá nhanh và vội, cái tạo nên tính liền mạch ở đây chính là cảm xúc của người viết,… Cũng chính nhờ sự đồng cảm sâu sắc với bài thơ nên nhà phê bình mới có sự phát hiện rất tinh tế là âm điệu câu thơ chính là âm điệu của nội tâm chứ không phải âm điệu được tạo nên bởi cách hiệp vần, vần đã bị bỏ rơi.

– Theo em, đây là một sự đồng cảm đầy giá trị nghệ thuật và có ý nghĩa quan trọng. Nó giúp cho nhà phê bình có thể cảm nhận được một cách sâu sắc, tinh tế những tư tưởng, cảm xúc của nhà thơ gửi gắm trong bài thơ, từ đó có thể lan tỏa tình cảm này đến với người đọc.

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

– GV chuyển giao nhiệm vụ

 Theo em, vì sao Vũ Quần Phương lại khẳng định: “Cái tài của Nguyễn Đình Thi ở bài thơ này là tạo được một luồng không khí thân yêu trong trẻo run rẩy phủ lấy phong cảnh. Phong cảnh bỗng mang vị tâm hồn của tác giả.”?

– HS tiếp nhận nhiệm vụ

Bước 2: HS trao đổi thảo luận, thực hiện nhiệm vụ

– GV quan sát, gợi mở

– HS thảo luận

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

– GV gọi các nhóm báo cáo sản phẩm

– HS cử đại diện báo cáo, HS còn lại lắng nghe, bổ sung, phản biện

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

– GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức

Luồng không khí thân yêu trong trẻo run rẩy phủ lấy phong cảnh ở trong bài thơ Đường núi được thể hiện: buổi chiều vùng núi, có lối mòn, nắng nhạt, nhà sàn, khói bếp, gió nổi, trăng lên, áo chàm, tiếng hát, cánh đồng,… Nhưng đúng như Vũ Quần Phương khẳng định, cái làm chúng ta xúc động chính là cảm xúc, tình cảm của nhà thơ ẩn chứa sau khung cảnh đó. Phong cảnh bài thơ mạng đậm vị tâm hồn của tác giả, đó là tâm hồn yêu say đắm đồng đất núi rừng làng mạc nước non mình, là cái nhìn ngất ngây với sương mây, rì rào với tiếng suối,… Đằng sau mỗi cảnh sắc thiên nhiên ta đều cảm nhận được tiếng reo vui lặng thầm của nhà thơ: Ôi những vạt ruộng vàng/ Chiều nay rung rinh lúa ngả/ Dải áo chàm bay múa/ Tiếng ai hát trên nương…

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

– GV chuyển giao nhiệm vụ

Nếu được phép bổ sung cho bài viết của Vũ Quần Phương, em sẽ bổ sung những gì?

– HS tiếp nhận nhiệm vụ

Bước 2: HS trao đổi thảo luận, thực hiện nhiệm vụ

– GV quan sát, gợi mở

– HS thảo luận

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

– GV gọi các nhóm báo cáo sản phẩm

– HS cử đại diện báo cáo, HS còn lại lắng nghe, bổ sung, phản biện

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

– GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức

Bài phê bình của Vũ Quần Phương là một văn bản tinh tế, chứa chan cảm xúc, nêu bật được những cảm xúc nổi bật nảy ra từ trong bài thơ. Nếu được phép bổ sung cho bài viết của Vũ Quần Phương, em sẽ bổ sung thêm phần phân tích, cảm nhận về 4 câu thơ cuối của bài thơ.

Mái nhà sàn tỏa khói xanh

Hươu gào xa văng vẳng

Một mảnh trăng dốc ngả chập chùng

Bước chân bóng động nghiêng bờ núi.

Hoặc bổ sung phần phân tích hiệu quả thẩm mĩ của việc sử dụng biện pháp tu từ như nhân hóa trong việc giúp cho cảnh vật thiên nhiên nơi vùng núi trở nên gần gũi, giàu sức sống hơn: Dải áo chàm bay múa, Bờ tre đang reo ánh lửa,…

– GV chuyển giao nhiệm vụ

+ Theo em, nội dung của văn bản là gì?

+ Nghệ thuật đặc sắc được thể hiện qua văn bản?

– HS tiếp nhận nhiệm vụ.

HSKTTT: Nắm được nội dung của văn bản

Bước 2: HS trao đổi thảo luận, thực hiện nhiệm vụ

– GV quan sát, hướng dẫn

– HS suy nghĩ

Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận

– Gv tổ chức hoạt động, gọi 4-5 học sinh báo cáo sản phẩm

– HS báo cáo sản phẩm, nhận xét, bổ sung câu trả lời của bạn.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

– GV nhận xét, đánh giá, bổ sung, chốt lại kiến thức

1. Nội dung

Bài bình thơ của Vũ Quần Phương giúp người đọc tiếp nhận bài thơ Đường núi ở nhiều khía cạnh hơn, cảm nhận của tác giả thực sự sâu sắc và đủ đầy về những khía cạnh dù nhỏ nhất của bài thơ.

2. Nghệ thuật

Lý lẽ sắc sảo, văn viết giàu hình ảnh, giàu cảm xúc, các dẫn chứng cụ thể, phong phú, các nhận xét sâu sắc, giàu sức thuyết phục.

– Gv chuyển giao nhiệm vụ:

1. Bài thơ Đường núi của Nguyễn Đình Thi được viết theo thể thơ nào?

A. Thơ tự do.

B. Thơ bốn chữ.

C. Thơ năm chữ.

D. Thơ lục bát.

2. Bài thơ Đường núi của Nguyễn Đình Thi miêu tả những cảnh vật nào?

A. Miêu tả về một buổi chiều vùng núi, với gió và sương cùng tiếng nói cười của người đi làm về,…

B. Miêu tả về một buổi chiều vùng núi, với cảnh ruộng bậc thang và những mái nhà sàn cùng sáo trên nương,…

C. Miêu tả về một buổi chiều vùng núi, với tiếng suối rì rào cùng với tiếng nói cười của những người đi làm nương về, ….

D. Miêu tả về một buổi chiều vùng núi có lối mòn, có bàn nhỏ, khói bếp, gió nổi trăng lên, áo chàm, tiếng hát, cánh đồng,….

3. Văn bản Bài thơ “Đường núi” của Nguyễn Đình Thi của tác giả Vũ Quần Phương được viết theo thể loại nào?

A. Tản văn.

B. Nghị luận xã hội.

C. Nghị luận văn học.

D. Văn bản thuật lại một sự kiện.

4. Văn bản Bài thơ “Đường núi” của Nguyễn Đình Thi được viết theo phương thức biểu đạt nào?

A. Miêu tả.

B. Tự sự.

C. Nghị luận.

D. Nghị luận.

5. Theo Vũ Quần Phương trong Bài thơ “Đường núi” của Nguyễn Đình Thi, người viết đã thể hiện điều gì?

A. Tình yêu quê hương, làng bản say đắm của người viết.

B. Tình yêu thiên nhiên, yêu con đường trở về thôn bản của người viết.

C. Tình yêu gia đình, yêu con đường trở về thôn bản của người viết.

D. Tình yêu say đắm đồng đất, núi rừng, làng mạc, quê hương của người viết.

6. Theo Vũ Quần Phương trong Bài thơ “Đường núi” của Nguyễn Đình Thi, ta cần lắng nghe điều gì ?

A. Hình ảnh và chi tiết của bài thơ để cảm nhận được sự sáng tạo của tác giả.

B. Hình ảnh lẫn âm điệu của bài thơ. Trong hình ảnh sẽ có tiếng reo vui thăm

C. Hình ảnh lẫn âm điệu của bài thơ. Trong âm điệu ta cảm nhận được âm thanh rộn ràng của cuộc sống muôn màu muôn vẻ.

D. Hình ảnh lẫn âm điệu của bài thơ. Ta sẽ cảm thấy được niềm vui sướng, tự hào của giả trong từng dòng thơ.

7. Theo Vũ Quần Phương trong bài thơ Đường núi của Nguyễn Đình Thi, âm điệu của câu thơ do yếu tố nào tạo nên?

A. Nội tâm

B. Cảm xúc.

C. Hình ảnh, màu sắc.

D. Âm thanh, màu sắc.

8. Theo Vũ Quần Phương trong bài thơ Đường núi của Nguyễn Đình Thi, câu thơ 5 hay 6 chữ không phải do vần điệu thể loại quy định mà do yếu tố nào tạo nên?

A. Tâm tình tác giả.

B. Tình cảm của tác giả.

C. Cảm xúc của tác giả,

D. Âm thanh và hình ảnh tạo nên.

9. Theo Vũ Quần Phương trong bài thơ, Đường núi của Nguyễn Đình Thi hình ảnh nào làm ấm lòng tác giả?

A. Ôi những vạt ruộng vàng/Chiều nay rung rinh lúa ngả.

B. Dải áo chàm bay múa/Tiếng ai hát trên nương.

C, Bờ tre đang reo ánh lửa/Mái nhà sàn tỏa khói xanh.

D. Hươu gào xa văng vẳng/Một mảnh trăng dốc ngả trập trùng.

10. Theo Vũ Quần Phương cái tài của Nguyễn Đình Thi trong bài thơ Đường núi là gì ?

A. Tạo được một luồng không khí thân yêu về cảnh vật khi đọc bài thơ Đường núi.

B. Tạo được một luồng không khí thân yêu về cảnh vật và con người khi đọc bài thơ Đường núi.

C. Tạo được một luồng không khí thân yêu về con đường và cảnh vật khi đọc bài thơ Đường núi.

D. Tạo được một luồng không khí thân yêu trong trẻo run rẩy phủ lấy phong cảnh.

Bước 2: HS trao đổi thảo luận, thực hiện nhiệm vụ

– Gv quan sát, lắng nghe gợi mở

– HS thực hiện nhiệm vụ;

Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận

– Gv tổ chức hoạt động

– Hs tham gia trò chơi, trả lời câu hỏi

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

– GV nhận xét, đánh giá, bổ sung, chốt lại kiến thức

1.A                       

2.D

3.B                                  

4.C                       

5.B                                  

6.B

7.C

8.A   

9.C             

10.D                     

– GV chuyển giao nhiệm vụ

Tìm đọc các bài phê bình về một bài thơ mà em yêu thích

 – HS tiếp nhận nhiệm vụ.

Bước 2: HS trao đổi thảo luận, thực hiện nhiệm vụ

– Gv quan sát, lắng nghe gợi mở

– HS thực hiện nhiệm vụ;

Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận

– Gv tổ chức hoạt động, gọi 4-5 hs trình bày sản phẩm

– Hs khác nhận xét, bổ sung, phản biện câu trả lời của bạn.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

– GV nhận xét, đánh giá, bổ sung, chốt lại kiến thức